Byli i beda (ePub)

"Byli i beda" to panorama spoleczenstwa polskiego po upadku powstania styczniowego. W tej wielowatkowej powiesci poznajemy rózne grupy spoleczne i srodowiska - arystokracje, ziemianstwo kresowe, zagrodowa szlachte krosnianska, mlodziez, zyciowych rozbitków itd. Akcja rozgrywa sie na Litwie oraz w Warszawie, gdzie pozbawieni swej ziemi kresowiacy nie marza o niczym innym, jak tylko o powrocie w swoje rodzinne strony, podczas gdy lojalna wobec zaborcy arystokracja, nie gardzac przejmowaniem w zarzad zarekwirowanych na Litwie majatków ziemskich, prowadzi wystawny tryb zycia i bawi sie doskonale.Po upadku powstania 1863 roku mieszkajacy na Litwie Polacy poniesli ogromne straty nie tylko osobowe i materialne, lecz takze moralne. Wielu gwaltem zmuszono do przyjecia prawoslawia, co zdegradowalo ich spolecznie w oczach patriotów polskich. Ci, którzy przetrwali, próbuja wszelkimi sposobami utrzymac ziemie pozostala w ich rekach, a przy tym wspomagac sie wzajem, jak równiez dbac o odradzanie sie ducha patriotycznego.Doskonalym przykladem takiego postepowania jest matka powstanca Stefana Hrehorowicza. Jego majatek w Kozarach zostal po jego smierci zarekwirowany przez zaborce. Starsza pani Hrehorowiczowa po przeniesieniu sie do dworu w Grelach - jedynego majatku, który jej pozostal - staje sie ostoja nie tylko dla swych wnuków, których rodzice zostali zeslani na Sybir, lecz takze dla bedacych w potrzebie sasiadów. Z ogromnym trudem udaje jej sie utrzymac te ziemie dla jedynego syna Stefana, który wychowywany w Warszawie przez matke i jej ojca na panicza dlugo nie wie, czyim jest synem, i nie utrzymuje zadnych kontaktów z babka. Dopiero gdy dowiaduje sie, kim byl jego ojciec, w jego zyciu nastepuje diametralna zmiana, która doprowadza do zerwania z rodzina matki i zblizenia sie do babki.